1 - HAYATTA KALMA
Öfkenin en temel fonksiyonlarından biri hayatta kalmadır. İlk çağlarda insanoğlunun hayatta kalması için doğayla, vahşi hayvanlarla, zarar görebileceği diğer insanlarla savaşması gerekiyordu. Bunun için de öfke duygusu gereklidir. Öfke tehlike anında daha güçlü yapar, "kaç ya da savaş" tepkisi ortaya çıktığında öfke vücuda savaşmak için hazır ol mesajını iletir; adrenalin salgılandığında beden uyarılır, ekstra güçle donanır ve acıya karşı duyarsızlasın Tehlike anında "deli kuvveti geldi" denmesi bununla ilgilidir. Öfke aynı zamanda savaş anında odaklanmaya da yardımcı olur. İçsel ve dışsal tüm dikkat dağıtıcılar ortadan kalkar, kişi sadece hedefine odaklanır.
2- KÜLTÜREL
Öfke kültürel yapı içerisinde sosyal bir düzenleyicidir; sosyal davranışları tanımlar ve toplumsal değerleri korur. Her kültür öfkenin ne zaman uygun düştüğünü, öfkenin neleri koruyacağını ve nasıl ifade edilmesi gerektiğini belirler. Kültürün normları, kural ve kanunları tehdit altında olduğunda öfke çok uygundur. Öfke sosyal durumlarda sınırların da belirlenmesine ve korunmasına yardımcı olur. Mesela biz kuyrukta beklerken araya insanların girmesine çok kızarız ve araya kaynayanları uyarırız.
Ayrıca öfke sosyal bağ olarak da işlevseldir; bir grup insan öfke duygusuyla bir araya gelip kendilerine tehdit oluşturacak dışsal bir faktörle karşı karşıya kaldığında bu duygu onların daha da bağlanmasına ve işbirliği içinde aynı gaye için çalışmasına neden olur. Aslında insanları bir arada tutan karşılarındaki olay değil, öfke duygularıdır. Ayrıca öfke sosyal değişim ve sosyal haklar için de bir etki olmaktadır.
3- İLETİŞİM
Öfke her zaman bir mesaj taşıyan bir iletişim aracıdır. Öfkesini ifade eden kişi olaylar, durumlar veya kendi iç dünyası ile ilgili bir bilgi vermek istiyordur; öfke olmadan bazen mesajlar iletilemez. Öfkenin yapıcı sözel ifadesi saldırgan davranışların da azalmasını sağlamaktadır.
4- MOTİVASYON
Öfkeyi yapıcı bir şekilde kullandığımızda öfke değişim, kişisel ihtiyaçların karşılanması ve hedeflenen bir amaca ulaşılması için müthiş bir motivasyonel güç olmaktadır.
Örnek: Patronuna çok kızan bir kişinin kendini geliştirme ve kariyerini değiştirme adına çok motive olup, hedef koyup, işten ayrılıp kendi işini kurması gibi. Tabi bu gibi durumlarda öfkenin yıkıcı değil de yapıcı olması için çok iyi anlaşılması ve olumlu hedefe uygun bir şekilde yönlendirilmesi gerekir.
Öfkenin faydalı olabilmesi, yapıcı kullanılabilmesi için sadece duygunun hissedilmesi yetmez.
Şu adımlar takip edilmelidir:
-
Öfkeyi hissetmek,
-
Öfkeyi ortaya çıkaran durumu ve nedenini iyi anlamak,
-
Bu durumu ortadan kaldıracak sağlıklı ve verimli bir hedef belirlemek,
-
Ve hedefe giden ilk adımı atana kadar bu öfkeyi korumak.
5- PSİKOLOJİYİ KORUMA
Öfke kişisel onurumuzu, kimliğimizi ve özgüvenimizi korumamız için de gereklidir. Aşağılanıyor, alay ediliyor, duygusal, psikolojik veya fiziksel şiddete maruz kalıyorsak, eğer öfkelenmezsek kendimizi koruyacak, savunacak ve bunları ortadan kaldıracak adımları atamayız, pasif bir şekilde olanlara boyun eğeriz. Öfke burada da güçlü bir motivasyon kaynağıdır. Bununla beraber öfkenin yıkıcı değil yapıcı bir şekilde kullanılması önemlidir aksi takdirde sonuçlar daha olumsuz olabilir. Zararlı etkiden kaçınmak için öfkenin iyi anlaşılması gerekir.
DİKKAT!
Öfke, ne sıklıkta ve yoğunlukta hissedildiğine bağlı olarak başka bir psikolojik sıkıntının semptomu da olabilir.
Örnek: Davranış bozukluğu, depresyon, tükenmişlik sendromu, yas, travma sonrası stres bozukluğu gibi...