Koçluk Diyalogları: İçindeki Kendine Sarıl
İnsanlar çoğunlukla kendi güçlü yönleri ve geliştirmeleri gereken yönler üzerinde düşünmek yerine hayatlarındaki sorunlara odaklanırlar. Oysa kişinin sorunların dışında kendi yaşamına farklı bir bakış açısıyla bakması, kendisini daha iyi hissetmesini ve geliştirmesi gereken yönler konusunda eyleme geçmesini teşvik eder. Böylelikle sorunu daha farklı gözle görebilirler. Bu teknik, kişinin sorunun çözümü için önce kendisinin neler yapabileceğini tespit ederek ve sadece karşı taraftan beklentiler üzerine kurulu bir çözüm aramaktan vazgeçerek, kendi yapabileceklerine odaklanmasını sağlamayı amaçlar. Kişinin tüm yaşam alanları tarandıktan sonra, kendisiyle ilgili bir öz değerlendirme yapması istenir. Kişinin kendisini nasıl gördüğü SWOT analizi ile tespit edildikten sonra hayatında değişmesini, gelişmesini istediği konuyla ilgili beklentisi ve eylemleri sorulur. Bu konuda kendisini güçlü mü gördüğü yoksa kendisini geliştirmeye ihtiyacı mı olduğu tespit edilir. Kişi, bu sayede kazandığı yeni bakış açısıyla "daha fazla ne yapabilirim?" diye düşünmeye sevk edilir.
Kişiye değiştirmek ve geliştirmek istediği durumla ilgili kendisini nasıl hissettiğini sorun. Bu konuda yaptığı eylemler ile kendisini güçlü mü görüyor, yoksa geliştirmesi gerektiğini mi düşünüyor? Bugüne kadar yaptığı eylemlerin yeterli olduğunu düşünüyor mu? Bu durumun değişmesi için kendisi dışında dış etkenlerden beklentisi ne kadar? Değişim istemek için değişmek gerektiği fikrine ne kadar yakın? Kendisini değiştirip geliştirmek için yaptıklarını listelemesini ve daha fazla neler yapabileceğini de listenin devamına yazmasını isteyin.
Danışan, 5 yaşında ikiz çocukları olan bir anneydi. Eşi iş yoğunluğundan dolayı kendisine ve çocuklarına fazla zaman ayıramıyordu. Danışan çocukları çok küçük olduğu için çalışmıyordu ancak eşinin çocuklar ve kendisiyle daha fazla zaman geçirmesini ve ilgilenmesini bekliyordu. Çocuklar yuvadayken yapabileceği şeyler konusunda düşünmekten ziyade, eşinden bekledikleri üzerine odaklanmayı seçmişti ve değişmeyen beklentiler yüzünden bir kısır döngü yaşıyordu.
Koç
Eşinin bir hayatı olduğunu düşünüyor musun?
Danışan
Evet, elbette... Onun uğraşacak bir işi, etrafında iş arkadaşları ve dostları var. Plan yapabiliyor, iş yemeklerine ve seyahatlerine gidiyor.
Koç
Peki çocuklarının bir hayatı var mı?
Danışan
Evet, onların bile benden daha hareketli bir hayatları var. Yuvaya gidiyorlar, arkadaşları var, yuvanın desteğiyle ve bizim de sayemizde sosyal ortamlarda bulunuyorlar.
Koç
Eşinin ve çocuklarının kendilerine ait bir hayatları olduğunu söylüyorsun. Peki, senin kendine ait bir hayatın var mı?
Danışan
Hayır tabii... Benim hayatım; sorumluluklarım, çocuklarım ve eşimden ibaret.
Koç
Peki, eşinin iş odaklı, seninse bu durumda ilişki odaklı bir hayat yaşadığınızı söylemek mümkün mü?
Danışan
Aynen öyle aslında, hiç böyle düşünmemiştim, ikimiz de birbirimizi kendimiz gibi düşünmeye zorluyoruz. O işlerinin yoğunluğundan, bense bizimle ilgilenmesi gerektiğinden dem vuruyoruz.
Koç
Senin hayatında seni daha iyi hissettirecek şey, eşinin seninle ve çocuklarla daha fazla ilgilenmesi mi?
Danışan
Hayır aslında bu yeterli değil, Kendimi işe yaramaz, değersiz ve kötü hissediyorum.
Koç
Peki, kendini işe yarar, değerli ve önemli hissetmek için karşındakinden beklediklerinin haricinde sen ne yaptın? (Çoğunlukla burada daha fazla ve farklı neler yapabileceği konusunda sorular sormak gerekir.)
Danışan
Evet şimdi fark ediyorum, beklemekten başka bir şey yapmadım ya da yaptığımı zannettiklerimin de aslında benim hayatıma bir katkısı olmadı. Ben aslında ne istiyorum, ne olursa kendimi daha iyi hissederim sorusunu sormadım. Benim kendime ait kendi şekillendirebileceğim bir hayatım olduğunun farkına varmadım, Hayatımda şu an yaşadıklarım için hep başkalarını suçladım.
Danışan; şimdi haftada 2 gün pilates kursuna, haftada 1 gün kişisel gelişim kursuna gidiyor; çok istediği İngilizce öğrenme konusunda yeniden harekete geçti ve hafta 2 gün de İngilizce kursunda. Sanki boşa geçen zamanı hızla kapatmaya çalışıyor, Farklı insanlar ile tanıştı, kendisini daha değerli hissediyor ve kendi geleceği ile ilgili plan yapabiliyor.
Bazen kişilere daha fazla ve farklı neler yapabileceklerini düşündürmenin yolu onlara art arda sorular sormak olabilir. "Daha fazla ne yapabilirsin? Başka ne yapabilirsin? Daha farklı ne yapabilirsin? Başka? Başka?..." şeklinde zorlayıcı sorular, kişiyi aynı düşünce kalıbıyla davranmak ve düşünmekten vazgeçtirebilir.