Koçluk Becerileri: 12
Güçlü Sorular ve Zayıf Sorular
Bazen en güçlü sorular kulağa en aptalca, ya da isterseniz şöyle diyelim; basit ve derin gelen sorulardır. Bunlar radardan kurtulurlar. Danışanlar karmaşık saldırılara karşı iyi eğitimlidirler, açıklamalar ve bahaneler sunmak konusunda çalışmışlardır. Aptalca bir soru bunların üzerine bir bomba gibi düşer. Şu durumu hayal edin: Danışanınızın durumun neden çok karmaşık olduğu konusunda sıkı bir şekilde oluşturulmuş sebepleri vardır, başarısını engelleyen faktörler hakkında bir sürü açıklaması ve şundan ve bundan destek alma konusunda yaşadığı sıkıntılar ve tüm bunların ortasında şöyle bir soru sorarsınız: "Gerçekten ne istiyorsun?" Pat. Gerekçeleri test edebilir ya da bakış açılarını genişletmek için yollar arayabilir veya yavaş yavaş yüzeysel olarak başka bir şekilde ilerlemeye çalışabilirdiniz. Fakat en basit soru, aptalca bir soru, işin özüne inmeyi sağlar. İşte size başka birkaç "aptalca" soru: ,
• Nasıl görünmek istiyorsun?
• Sıradaki ne?
• Senin için bunun önemli olan kısmı nedir?
• Başka?
• Ne öğrendin?
• Ne yapacaksın ve ne zaman yapacaksın?
• Kim olmaya ihtiyacın var?
Bazen soru size sorulamayacak kadar aptalca gelebilir. Devam edin, sorun ve kendinizi şaşırtın. Beklediğiniz cevabı alsanız bile, şunu hatırlayın ki sorma sebebiniz sizin cevabı duymanız değil danışanınızın cevabı duyabilmesi ve bundan bir şeyler öğrenebilmesidir. Aptalca bir soru sormanın sebebi danışanların cevabı duymasını sağlamaktır: gerçeği, keşfi ya da kendilerine durmadan söyledikleri yalanı. Bu sanki cümlenin altını çizmek gibidir. Soruları sormak danışanın ilerleme kaydetmeden öğrendiklerini pekiştirmesini sağlar.
Çok Güçlü Olmayan Sorular ve istisnalar. İş, sorulan daha güçlü hale getirmeye gelince, daha basit, daha direkt ve daha iyidir. Bileşik ve karmaşık bir soru danışanları cevap vermeden önce sorunun içeriğini ayrıştırmaya zorlar ve bunu yaparken kaybolabilirler. Güçlü bir soru güçlüdür çünkü işin kalbine kısa yoldan inmeyi sağlar. Kısa her zaman iyidir.
Kapalı uçlu soru genellikle bir evet veya hayırla ya da bilgi elde edemeden aniden hilen, sonu bir çıkmaz olan dar bir tünel yaratır. Daha fazla araştırma için yeterli derinlik sağlanamaz, bu sebeple de kapalı uçlu sorulardan uzak durmanızı tavsiye ediyoruz.
Şu soruyu düşünün: "Macera senin için önemli mi?" cevap şunlar olabilir, "Evet," "hayır," "Çok" veya "Bazen". Bunu şu soruyla karşılaştım: "Hayatının hangi alanında ilaha fazla macera istiyorsun?" Bu örnek aynı zamanda evet/hayır sorularıyla yaşanan İstisnai durumu da gözler önüne seriyor. Bazen koç netleştirmek için sorar. İlk soruda, koç maceranın bir değer olup olmadığını anlamak için soruyor. Bazen koçun ve danışanının aynı noktada olup olmadığından emin olmak gerekir.
"Neden" sorusu da çok güçlü olmayan sorulara örnektir çünkü danışanı açıklamalar mamaya ve analizlere sevk eder. Örneğin: "Neden Delaware'e taşınmaya karar verdin?" "Neden" soruları çoğunlukla ve istemeden danışanı savunmaya geçirir. Bir kararlarını ya da bakış açılarım açıklama ve ispat etme ihtiyacı duyarlar. Aynı durumda kullanılabilecek daha güçlü bir soru, "Niye gidiyorsun?" ya da "Delaware'e gidişine sebep olan şeyler nedir?"
Bu eğilimleri siz, "evet/hayır" ya da "neden" sorusu sormamayı bir kural haline getirin diye göstermedik ama sorduğunuz soruların yaratacağı etkilere de dikkat edin İsledik. Örneğin şu "evet/hayır" ve "neden" sorulan aslında güçlü olabilir: "Analiz etmeyi bırakıp harekete geçmenin zamanı geldi, değil mi?" ve "Neden ona evet diyesin ve kendine verdiğin sözden cayasın?" Doğru koşullarda ve bu koşullara uyan bir tonda, bir "evet/hayır" ya da "neden" sorusu danışanlar üzerinde çok etkili olabilir ve onlara vaatlerini hatırlatabilir.
Uygulama: Güçlü soruların gücünü test etmenin en basit yollarından biri aslında en zorlularından biridir. Bu alıştırmada hedef, sadece güçlü sorular sorabileceğiniz bir kişiyle 10 dakikalık bir görüşme yapmaktır. Burada açıklama yapmak, özetlemek, tavsiye vermek, kendiniz hakkında hikayeler anlatmak ve sonuçlar çıkarmak yasaktır. Buradaki rolünüz sadece güçlü sorular sormaktır. Daha sonra karşınızdaki kişiden geribildirim alın. Sadece sorular sormanızın nasıl olduğunu sorun. Sadece sorular sormakla sınırlandırmanın nasıl geldiğini anlatın. Bununla ilgili sizin için neler iyi sonuç verdi? İşinizi neler zorlaştırdı?