DRİVE
Nasıl Motive Oluruz? Nasıl Motive Ederiz?
Harry Harlow ile Edward Deci’ nin Şaşırtıcı bulmacalarından bahsedilmiştir. Bu bölümde insanlarda çeşitli güdüler bulunduğu bunlarında açlık, susuzluk ,güvenlik gibi güdüleri vardır. Bilim adamları insanların başka bir güdülerinin daha olduğunu belirledi. Buna da “İçsel motivasyon“ dediler.
Birinci Kısım :Yeni Bir İşletim Sistemi.
Motivasyon 2.0’ın Yükselişi ve Çöküşü; Toplumlarında, bilgisayar işletim sistemi gibi sistemleri vardır. Bunlar genelde çerçevesi belirlenmiş talimat ve protokollerden oluşmaktadır. İnsanın hayatta kalmak için verdiği gayret ve çaba birinci işletim sistemi olarak Motivasyon 1.0’ dır. İnsan yaşamında ödül ve cezalar Motivasyon 2.0 oluşturur.
Motivasyon 2.0’da ödül ve cezanın 21.yüzyılda artık işe yaramadığı durumlar görülmüştür. Bunlar, ödüller bizim beklentimizin altındadır. Ödül için beklentiye girmemizden dolayı, İçsel motivasyonumuz düşer. İşimizde performansımız düşer. Buda kişinin yaratıcılığını kontrol altına alır, yada baskılar. Bizi ahlak dışı davranışlara yönlendirebilir. bağımlılık yaratır. Hep ödül beklentisi yoluna gireriz. Bir nevi karşılıklı alışverişe girer. Bizi kısa planlara ve işlere yönelmeye sevk eder.
Ödül ve Cezanın işe yaradığı bazı özel durumlarda vardır. Bunlar, rutin işlerde azda olsa etkili olabilir. Ödül verenlerin ,neden bu işin yapılması gerektiğini anlatıyorsa ve sizi ikna ettiyse faydalı olabilir. Bazen de sürpriz verilen ödüller kişiler üzerinde yaratıcı etkiler verebilir. Motivasyonu artırır.
Tip X davranışı ,içsel arzulardan ziyade harici arzularla beslenir. Motivasyon 2.0 davranışı da Tip X davranışına dayanır. Kişi bir eylemi yapmaktan aldığı keyiften çok, eylemin sonucunda elde edilecek harici ödülleri önemser. Bir üst sürüm olarak değerlendirilen Motivasyon 3.0 işletim sistemi yirmi birinci yüzyıl iş dünyasının gereksinim duyduğu koşulları benimser. Bunun dayanağı da Tip I davranış kalıbıdır. Tip I davranış kalıbı, yapılan iş yada eylem neticesinde kişiye verilecek harici ödüllerden ziyade, yapılan eylem sonucu ,bu işten alınan hazzı önemser. Tip I davranış kalıbı, performansımızı arttırır, sonuçtan mutlu olmamız sağlımızı güçlü kılar. Tip I davranışı doğuştan değil sonradan öğrenilen bir davranış şeklidir. Uzun zamanda Tip I insanları, Tip X insanlarından hemen her zaman daha başarılı olurlar .İçsel olarak motive olan kişiler, genellikle ödül meraklısı olan kişilerden daha başarılı olurlar. Tip I davranışına sahip insanlar, fiziksel ve ruhsal açıdan daha sağlıklıdır. Tip I davranışı üç gıda ile beslenir: Özerklik, ustalık ve amaç. Tip I davranışı kendi kendini yönetmek ister. Önemli gördüğü şeylerde kendini hep daha iyiye adar.
Özerklik:
Özerk olmak kendi kendimizi yönetmektir. Bizim normal ayarımızdır. Bazı durumlardan dolayı, varsayılan ayarımız değişir, Tip I kişisi iken Tip X kişisi oluruz. İnsanlar işlerini yaparken nasıl yapacakları ,kiminle yapacakları konusunda ,söz sahibi olmak istemektedirler. Buda özerklik yolu ile olur. Örneğin bir ressama saat 08.30 başlayıp 17.00 bitireceksin ve şunları yapacaksın demek ne kadar saçma olurdu değimli? Özerklik burada ortaya çıkar. Ressamdan iyi bir resim beklentimiz varsa kişiye özerklik tanımalıyız. Burada özerkliği teşvik etmek, hesap verme yükümlüğünü ve sorumluluğunu ortadan kaldırmak değildir. Özerkliğin farlı boyutları vardır. Bazıları görevde özerklik isterken bazıları ekip konusunda özerklik ister. Bireyler robot değil, özerk kişilerdir. Şirketler kimi zaman bu özerkliği radikal dozlarda çalışanlarına tanıyarak rakiplerinin önüne geçebilir.
Ustalık:
Çalışanların itaatkar olmaları Motivasyon 2.0’da istenirken. Motivasyon 3.0 çalışanların yaptıkları işe canla başla sarılmalarını ister. Ustalık, yaptığımız bir işte daha başarılı hale gelmek ancak bu şekilde mümkün olmaktadır.
Ustalığın üç yasası vardır.
Ustalık bir zihniyettir. Pek çok konuda olduğu gibi ustalığa ulaşmak hep aklımızda olan bir hedeftir.
Ustalık acı çekmektir. Ustalık ıstırap verir. Kimi zaman, aslında çok zaman hiç de eğlenceli değildir. Bir zamanlar doğuştan geldiğine inanılan yeteneklerin ,aslında yoğun pratiklerin mesela 10 yıl süre ile yapılan pratik sonucu beceri ve ustalık zorlu bir çabadan sonra ustalık getirir. bazen zorlu, acılı, eziyetli ve güç gerektiren işler neticesinde ustalık kazanılır. Bir profesyonel olmak, yapmayı sevdiğiniz şeyleri, yada onları yapmayı sevmediğiniz şeyleri canınızın istemediği günlerde yapmak demektir.
Ustalık bir asimptottur. Biraz cebir, biraz sanat tarihi bilmektir. Herkesin bilmediği, onun bu ustalığı asla yakalamayacağını anlamış olmasıdır. Ustalık hep ellerin uzanabileceğinden daha uzakta olacaktır.
Amaç:
İnsan doğası gereği, kendi varlığından daha büyük ve kalıcı bir ideal yada ülkünün peşinden gitmek ister. Geleneksel yapıdaki işletme ve şirketler için amaç bir nevi süstür. Yada hoş bir aksesuardır. Motivasyon 3.0 ‘da amaç maksimizasyonu ,kar maksimizasyonun yanında bir ülkü ve yol gösteren bir düstur olarak yerini almaktadır. çeşitli şirket ve kurumlar bu yeni amaç olgusunu üç şekilde ifade ediyor. Bunlar,
· Amaca ulaşmak için karı kullanan hedefler
· Kişisel çıkarların daha ötesini vurgulayan sözcükler
· İnsanların bir amacın peşinde kendi bildikleri şekilde gitmesine izin veren politikalardır.
Burada amaç maksimizasyonu ve kar maksimizasyonunu birleştirebilirseniz ,dünyanızı baştan yaratabilir, işletmenizi canlandırabilirsiniz. Yeni bir potansiyel elde etmiş olursunuz.
Tip I Takım Çantası:
Burada değerlendirilen, konuları hayata geçirmek için yapılacak işlerdir. Kendinize akış testi uygulamalısınız. Önce büyük soruyu sorun. Clare Boothe Luce, başkan Kennedy’ye bir tavsiyede bulundu. ”Büyük bir insan tek bir cümledir” dedi. Sizde kendi cümlenizi bulun. Sonra kendinize küçük soruyu sorun. Her günün finalinde kendinize dünkünden daha iyi olup olmadığınızı sorun. Belli bir tatil yapıp burada üretilen fikirler bizi uzun süre ileriye taşıyan fikirleridir. Kazandıran fikirlerdir. Kendinize performans değerlendirmesi yapın. hem büyük hedefler, hem küçük hedefler belirleyin. Değerlendirme vaktinde bazı işleri tam anlamıyla başarmış olursunuz. Kendinize karşı zulmedercesine dürüst olun. Kartı çekin dertten kurtulun. Ustalığa beş adım yaklaşın. Evet ustalık acı verici ve zahmetlidir. Ama on yıl boyunca tekrarlamaya devam ederseniz ,sonunda usta olabilirsiniz. Kendi motivasyon posterinizi hazırlayınız. Motivasyon, son derece kişisel bir şeydir ve sizi etkileyecek sözleri veya imgeleri ancak siz bilebilirsiniz.
Kurumlar için Tip I:
Yan destek tekerlekleri ile yüzde yirmi zaman dilimi denemesi yapın. Kişinin yüzde yirmi zamanın başka işle geçirmesine müsaade edin. Mesela haftada bir yarımgün uygulayın bakın bazı şeylerin değiştiğini göreceksiniz. Çalışanların birbirlerine ödül vermesini teşvik edin. Hedef belirleme sürecine çalışanlarınızı dahil edin, kontrol edici bir lisan kullanmayın, çalışma saatlerinde esnek olun. Bu kimin amacı oyunu oynayın. Çalışanları toplayıp boş bir karta herkes işyerinin amacın yazabilir. İşlerimizi içsel motivasyona göre tasarlayın.
Ebeveynler ve eğitimciler İçin Tip I:
Tüm çocuklar ,meraklı, başına buyruk Tip I kişilerdir. Ama sonunda genelde hayattan kopuk, itaatkar Tip X kişilerine dönüşür. Tip I çocuklar yetiştireceksek evde ve okulda onlara özerkleşmeleri, ustalaşmaları ve amaç sahibi olmaları için desteğimizi vermeliyiz.
Tip I Egzersiz Planı:
Egzersiz konusunda motive olmak ve motive etmek için ip uçları vardır. Bunlar, hedeflerinizi belirleyin, sevdiğiniz faaliyetleri yapın, ustalaşma fikrini aklınızdan çıkarmayın, kendinizi doğru şekilde ödüllendirin
Sonuç:
Ödül ve ceza sistemi tamamen geçen yüzyıla ait şeylerdir. Yirmi birinci yüzyıl şirketi olmak için özerklik, ustalık ve amaç konularında bir üst aşamaya terfi etmelisiniz.