Problemleri yaratan ve etkileyen sebepler arasında çoğunlukla etkileşim ve ilişkiler vardır.
Bu ilişkiler kimi zaman çok doğal ve anlaşılır olabilir, kimi zaman da toplanan bilgi ve verilerin değerlendirilmesi sonucunda bu ilişkilerin farkına varılabilir.
Bir etkenin azalması, başka bir faktörü daha etkili kılabilir.
Probleme etkili çözüm ararken, sebep-sonuç ilişkilerini bilmemiz büyük önem taşır.
Bu ilişkiyi kurabilmek için, bir değişkenin başka bir değişkenle ilişkisini inceleriz ve değerlendiririz.
Bu amaçla bilgi ve veri toplamamız ve bu verileri görsel olarak göstermemiz gerekir.
Dağılım Diyagramında İlişki:
Dağılım diyagramları, iki değişken arasındaki ilişkiyi analiz etmede anahtar rolü oynar.
İki değişken arasındaki ilişki pozitif veya negatif olabileceği gibi, bu eğilim güçlü veya zayıf olabilir.
İlişkinin gücünü, ilişkiyi gösteren doğrunun eğimi belirler.
İlişki tipleri, üç şekilde gösterilebilir;
Pozitif İlişki: Bir değişken artarken diğer değişkenin de arttığı ilişki tipidir. Alınan eğitim sayısının artmasıyla çalışanların getirdikleri önerilerin de artması pozitif ilişkiye örnek olarak verilebilir.
Negatif İlişki: İki faktör arasında hiçbir ilişki yoksa, veriler gelişigüzel dağılır ve belirgin bir eğilim gözlenmez. Örneğin çalışanların boyları ile bir günde içtikleri kahve sayısı arasında ilişkisiz durum görülmektedir.
İlişkisiz Dağılım: İki faktör arasında hiçbir ilişki yoksa, veriler gelişigüzel dağılır ve belirgin bir eğilim gözlenmez. Örneğin çalışanların boyları ile bir günde içtikleri kahve sayısı arasında ilişkisiz durum görülmektedir.
Uygulama Adımları:
İlişkili olduğu düşünülen konularda veri toplanır. Toplanacak veri sayısı, 50 - 100 örnek olabilir.
Yatay ve dikey eksenler çizilir. Dağılım diyagramında genellikle yatay eksende problemin sebebi, dikey eksende de problemi etkileyen değişken yer alır. Eksenler ölçüm değerlerine uygun olarak ölçeklendirilir.
Toplanan veriler, değerlerine göre grafiğe yerleştirilir. Tekrar eden noktalar daire içine alınır.
Noktaların dağılımına bağlı olarak ilişki tipi yorumlanır. Değişkenler arasında ilişki olup olmadığı, ilişkinin kuvvetli olup olmadığı değerlendirilir.