Çocukken evde öfkeli davranışların bazılarını deneyimlediyseniz, o zaman öfkenin ve öfkeli kişilerin kötü ve tehlikeli olduğunu öğrenmişsiniz demektir. Çocukluğunuzda deneyimlediğiniz öfkenin sıklığı, şiddeti ve süresi sizin hayatınızda öfkeye ne kadar güç verdiğinizi, ondan ne kadar korktuğunuzu ve öfkeli birini (bu kendiniz veya başkası da olsa) ne kadar sert yargıladığınızı de belirler.
Eğer siz büyürken ebeveynleriniz onların öfke ifadelerini görmenize izin vermedilerse muhtemelen öfke duygusu ile ilgili fikirleriniz de karmaşık olacaktır. Onların bu davranışı size öfkenin yetişkin dünyasında olmadığı güçlü mesajını verecektir. Kendi öfkenizi anlamanızı sağlayacak bir model olmamıştır hayatınızda. Bunun için bir tanıma sahip olmamışsınızdır. Öfkeyi nasıl ifade edeceğinizi ve öfkeli birine nasıl cevap vereceğinizi öğrenememişsinizdir. Eğer ebeveynleriniziz hiç öfke hissetmediğini düşünüyorsanız da o zaman öfkeli insanların neden böyle hissettiğini anlamakta zorlanırsınız. Yani sonuç olarak bir yetişkin olarak öfke sizin kafanızı çok karıştırabilir.
Öfkeye bir çocuk olarak nasıl cevap verdiniz?
Bir kişinin diğerinin öfke tepkisine verdiği temel cevap stili de çocuklukta gelişir ve şekillenir. Yetişkinlikte her gün karşılaşılan ve başa çıkılan olaylarla da değişir ve gelişir fakat temel stil aynı kalır. Çocukken bir yetişkin öfkesi size yöneltildiğinde:
-
Ne düşünürdünüz?
-
Ne hissederdiniz?
-
Ne yapardınız?
-
Kendinizi sonrasında nasıl değerlendirirdiniz?
İnsanlar diğerlerinin öfkesine tepki gösterirler. Bu tepki de genelde davranışsal olarak ifade edilir. Hem bu tepki hem de davrsanışsal cevap çocuklukta öğrenilmiştir.
Bireyler büyüdükçe bu erken dönem tepkilerinin yetişkin versiyonlarını geliştirirler.
-
Şu an öfke karşısındaki ilk içsel tepkileriniz ne olur? (beden tepkileri, düşünceler ve duygular)
-
Öfke karşısındaki dışsal cevabınız ne olur? (davranış)
Öfkeye nasıl cevap verirsiniz?
-
İnsanlar öfke ile ilgili problemler yaşar çünkü onlar çocuk perspektifi ile başa çıkmaya çalışan yetişkinlerdir. Yetişkinlerin olduğu durumlarda aslında çocukluklarında yaşadıkları ve deneyimledikleri bir zayıflık ve kırılganlıkla tepki verirler. Çocuk hayatta kalmak için ebeveynine bağımlıdır; beslenme, aile hayatı, sevgi, kabul görme, onaylanma ve benlikleri için. Yetişkin ebeveynler öfkelerini zarar verici bir şekilde ifade ettiğinde ise çocuğun bu ihtiyaçları tehdit altına girer. Tehlike söz konusudur ve bu da çok büyük korku yaratır.
-
Çocuk olarak; Öfkenin sizin hatanız olduğunu düşündünüz mü? Öfkeye cevap olarak daha iyisini yapmak ve hata yapmamak için çok daha fazla mı çabaladınız? Veya siz de geri öfkeli, agresif ve saldırgan bir şekilde mi cevap verdiniz? Öfkeli sahnelerden kaçınmak için saklandınız mı? Dünyayı ait olmadığınız bir yer olarak mı gördünüz? Kendinizi kötü veya yetersiz olarak mı değerlendirdiniz?
-
Yetişkin olarak da eğer deneyimlerinizi daha yakından incelerseniz aynı döngüleri devam ettiğini görebilirsiniz. Mesela bir çocuk olarak eğer cevabınız ebeveyninizin öfkesi karşısında hata yapmamak için çok daha fazla çabalamak olmuş ise şimdi de muhtemelen işyerinde patronunuz yaptığınız bir hatadan dolayı size kızdığınızda çok daha fazla çabalamak için kendinizi zorluyor olabilirsiniz. Oysa ne kadar çabalarsanız çabalayın diğerleri hala kızmaya devam eder ve bunun bedelini özgüveniniz öder. Kendinizi hiçbir zaman yeteri kadar iyi hissetmezsiniz.