Bakış Açısını Değiştirmek
Bu uygulama, danışanın kendisine bakış açısını değiştirmeyi, inancını olumluya dönüştürmeyi amaçlar.
Danışanın içinde bulunduğu durumu ve gerçeğini anladıktan sonra, belirlenen hedeflere ulaşma konusunda kendisiyle ilgili olumsuz düşüncelerini olumluya dönüştürerek hem içsel motivasyonunu hem de farkındalığını artırmak mümkün olacaktır.
Önce danışanın gerçeği tanımlanır, daha sonra hedefine yönelik olarak içsel bariyerleri ve inançları üzerinde çalışılır.
Danışanın dört yıl önce ikiz kızları olmuştu. Çocuklarına daha iyi bakabilmek için doğum ve sonrasında iş hayatına ara vermişti. Artık çocukları başkasına emanet edebileceğini düşündüğünden iş hayatına yeniden başlamak istiyordu. Ne var ki iş görüşmeleri yolunda gitmiyordu; dört yaşında ikizleri olduğunu öğrenenler onunla çalışma konusunda tereddüt yaşıyordu. Birkaç görüşme sonra, Danışan haklı olabileceklerini düşünmeye başladı, Altı ay süren görüşmelerde süreç hep bu şekilde olumsuz devam edince, Danışan "Evet, kesinlikle haklılar! İkiz çocuk annesi biri olarak herhangi bir işi başarıyla yürütemem. Herhalde ya iş bulamayacağım ya da bulacağım iş öylesine yürütebileceğim düşük bir iş olacak. Yani iddialı olabileceğim bir iş arayışından vazgeçmem gerekiyor," diye düşündü.
Özgüvenini kaybeden Danışan, koçluk desteği almaya karar verdi.
Koç, Danışana yardımcı olmak için aşağıdaki aşamaları izledi:
1. aşama: Danışanın gerçeğini anlamak,
İkiz çocukları vardı. İş arıyordu, bulamıyordu, ikiz çocuk annesi olarak iş için uygun olmadığına inanmıştı. Altı aylık iş arama dönemi duygusal yorgunluk yaratmıştı. Motivasyonu düşmüştü ve özgüven sorunu yaşıyordu. Daha da kötüsü iş bulma ümidi kalmamıştı. Anlamak gerekiyordu. İlk iş görüşmesine gittiğinde kaygılı değildi; ancak son görüşmelerinde kendisi hakkında artık içselleştirdiği olumsuz önyargılar oluşmuştu. Bu noktada koç, danışanın kendisine bakış açısını değiştirmesi için destek oldu; ne olduğunun değil, nasıl baktığının önem taşıdığına inanmasını sağladı. İş görüşmelerine özgüveni yerinde ve motivasyonu yüksek ruh hâli ile gitmek; danışanın işe kabul edilme şansını artıracaktı.
2.aşama: Koçluk süreci,
Kişisel Yaşam Alanları Değerleme Formuna göre, Danışan için iş ve hobiler dışında her şey yolundaydı. Ev yaşamı, ilişkiler, sağlık ve finansal durum iyiydi. Hedef belirlemede SMART tekniği uygulandı. SWOT analizi ile kişisel özellikleri belirlendi. Hedefe yönelik stratejik plan yapıldı ve buna bağlı haftalık eylemler verildi. Eylemlerde özellikle "sanki" tekniğinden yararlanıldı:
Sanki, görüşme esnasında "işveren" o idi. Kendisi gibi bir adaya işverenin bakışı nasıl olurdu? işveren olumlu karar vermek için adaydan neler duymayı beklerdi? Daha önce yapılan iş görüşmelerinde işverenin duymayı beklediği şeylerden hangileri işverene iletilmemişti? ikizler, yorucu ve zaman alıcı idi; doğru! Ancak, aynı zamanda motivasyon kaynağı idi. Görüşmeler esnasında ikizlerden bahsederken "iş engeli" gibi düşünmeyecek, "motivasyon kaynağı" olarak algılayacaktı.
Koçluk sürecinin her aşamasında "etkin dinleme", "gözlem", "güçlü sorular", "güçlü yanların ortaya çıkartılması" ve "motivasyon" becerileri etkin şekilde kullanılmalıdır. Neleri anlamak, nelere odaklanmak gerektiği belirlenmelidir.
Önce danışanı anlamak; Danışanın başlangıçtan bugüne kadar duygu ve düşüncelerindeki evrim ve bugün geldiği nokta önemliydi, Bu duygu ve düşüncelerinin oluşumundaki esas etken iş görüşmesi yaptığı işverenler ya da işveren temsilcileri (İK sorumlusu vb) idi,
Sonra işvereni anlamak: işverenin esas amacı kuşkusuz, işletmenin amaç ve hedeflerine ulaşmasını sağlamaktır. Burada, insan kaynağının yeterli ve yetkin olması, işletmenin amaç ve hedeflerine ulaşması için hayati önem taşır, insan kaynağında hatalı kararlar, işletmede maddi ve manevi kayıplara neden olur; zaman, emek ve finansal kayıplar yaratır. Pozisyonlar ve gerektirdiği yetkinlikler, işletmenin organizasyon şemasına uygun olarak belirlenir ve buna göre adaylarla görüşmeler yapılır, işveren emin olursa adayı işe alır; kaygı ya da kuşku varsa adayın şansı yok olabilir.
Danışanın ve işverenin buluşma noktalarına odaklanmak: işverenin beklentisi, işe başlayacak adayın pozisyonunda "başarılı" olmasıdır, Çalışanın (olayımızda danışan) beklentisi, "başarılı" olabileceği ve "para" kazanabileceği bir iş bulmaktır.
İşverenin kaygısını anlamak (anlayışla karşılamak) ve fakat yersiz olduğuna ikna etmek: işinde "başarılı" olacağı konusunda müşterisinin (danışan) işvereni ikna edebileceğine koç mutlak suretle inanmalıdır.
Danışanın kendisini işveren yerine koyarak aşağıdaki soruları yanıtlaması önemlidir:
•Adayın geçmişteki başarıları gelecekteki başarılarının bir göstergesi sayılabilir mi?
•Geçmişte başarı hikâyesi olan kişinin mi yoksa henüz bir hikâyesi olmayan kişinin mi gelecekte başarı şansı daha yüksektir?
•Zorlu bir süreci (örneğin dört yaşında ikizler) başarılı bir şekilde sürdüren kişinin yeni süreçlerde başarılı olma ihtimali nedir?
•"İkiz çocuk annesi çalışanın zamanını etkili ve verimli olarak yönetemeyeceği" yargısı her zaman geçerli midir?
•Adayın "Ben ki bu ikiz çocukları gayet sağlıklı bir şekilde bu yaşa kadar büyüttüm, baktım, hangi işe el atsam başarabilirim" sözü ne kadar etkileyicidir?
Buradaki mevcut durum değerlendirmesini ve izlenecek yolu şu şekilde özetleyebiliriz:
Durum/Sorun: işverenin inanmaması ve ikna olmayan tutumu ile danışanın inancını da etkilemesi, işverenin (olumsuz) inancı -> Danışanın (olumsuz) inancı
Amaç: Danışanın kendisine bakış açısını değiştirmek (inancını olumluya dönüştürmek) ve işverenin ikna edilmesi.
Danışanın (olumlu) inancı ve özgüveni -> işverenin (olumlu) inancı
Önyargı: "İkiz çocukları var; aklı orada olacak (makul olmayan şekilde); işleri aksatacak."
Yeni yargı: "İkiz çocukları var; aklı orada olacak (makul şekilde); işleri aksatmayacak."
Güçlü sorular: İşverenin beklentisi, işe başlayacak adayın "başarılı" olması.
İş konusunda güçlü yanlarınız ve geliştirilebilecek yanlarınız?
İş görüşmelerinde bahsetmediğiniz güçlü yanlarınız?
İş dışındaki güçlü yanlarınız?
İş görüşmelerinin daha etkili olması için daha neler yapılabilir?
Eylem: Sorulara verilecek en uygun yanıtları ayna karşısında çalışma.
3. aşama: Koçluk sürecinin değerlendirilmesi
Danışandan aşağıdaki gibi geribildirimler almak, koçluk sürecinin amacına hizmet ettiğini gösterir:
•İyi yönde geliştiğimi fark ettim.
•Doğru yolda olduğumu anladım.
•Kendimi daha iyi değerlendirdim.
•Güçlü-zayıf yanlarımı keşfettim.
•Özgüvenim arttı. Yüz yüze görüşmelerde kendime güvenebileceğimi anladım.
•iş görüşmelerinde olumsuz görünen unsurlar dahi olumluya dönüşebilir.
Sonuç:
Danışan, bir firmadan teklif aldı: "Görüşme yaptığım bir firmadan kabul edildim; bir haftalık bir eğitim verilecek ve değerlendirme sonucuna göre işe başlayacağım. Bu konuda koçluk çalışmalarının oldukça faydası oldu. Bu sonuç dolayısıyla ödül olarak eşimle birlikte Kız Kulesinde bir akşam yemeği ile kutlama yapacağız."